De aandelenkoers van Tesla, één van de belangrijkste indicatoren, is de laatste maanden fors gedaald. Telde je begin april nog 265 dollar neer voor een stukje, inmiddels is dat terug naar 196 dollar, een daling met ruim 25 procent in net een half jaar. De grootste klap viel begin deze maand nadat analisten van zakenbank Goldman Sachs het aandeel ‘downgraden’. Zij zetten vooral grote vraagtekens bij de overname door Tesla van de fabrikant van zonnepanelen SolarCity, een ander geesteskind van Musk. Tesla is bereid 2,6 miljard dollar voor het zusterbedrijf neer te tellen. ‘’Die combinatie van snel-groeiende en geldverslindende bedrijven leidt tot een hogere kans dat er meer kapitaal nodig is. Wij denken dat dat een groot risico vormt voor Tesla en haar autobedrijf,” stelt analist David Tamberrino, een zogenaamde Tesla-volger op Wall Street. Daarnaast hebben andere aandeelhouders van Tesla vier rechtszaken aangespannen tegen de fusie waarbij ze de bestuurders, inclusief Musk, beschuldigen van onrechtmatig gedrag. Ook al zouden de eisen worden afgewezen, dan nog zullen de zaken Tesla en SolarCity kapitalen gaan kosten.

Tamberrino c.s. zijn vooral bezorgd omdat Tesla zelf ook vele miljarden nodig heeft om de geplande expansie waar te maken. De autobouwer wil al over twee jaar minstens een half miljoen auto’s per jaar kunnen bouwen, terwijl de teller vorig jaar op net 50.000 is uitgekomen. Tesla heeft inmiddels vergunning gevraagd om haar ‘moederfabriek’ in Fremont, te verdubbelen maar dat zal vermoedelijk niet voldoende zijn om straks voldoende exemplaren van de Model S, Model X en vooral de goedkope Model 3 van de band te laten rollen.

Dan heeft Musk ook nog de problemen rond het verkoopmodel op zijn bordje. Tesla wil haar auto’s rechtstreeks aan de klant verkopen en de dealer links laten liggen. In de Verenigde Staten heeft Tesla inmiddels 260 showrooms en verkooppunten maar daar komt geen dealer aan te pas. Tesla mag dat model echter maar in 23 van de 51 staten toepassen, overal elders is het wettelijk verplicht te werken met dealers die een vergunning hebben of is de directe verkoop aan strikte beperkingen onderworpen. De grootste tegenstand ontmoet Tesla in Michigan, de bakermat van de Amerikaanse auto-industrie. Daar roept voorzitter Jeff Carlson van de dealersassociatie ‘dat het verkopen van een auto een heel ander verhaal is dan wat je in de winkel haalt.’ Bij de aankoop van een nieuwe auto wordt meestal ook een oudere ingeruild en worden bovendien vaak financiering en verzekering geregeld, iets waar je deskundig en goed-opgeleid personeel voor nodig heeft waar volgens Carlson alleen een dealer voor kan zorgen. Hij stelt bovendien dat de consument door de concurrentie tussen dealers gemiddeld 700 dollar korting en regelingen kan bedingen. ‘’Musk heeft onlangs in een email bezworen dat Tesla nooit korting geeft, dan ben je als klant dus altijd slechter af,” zegt Carlson.

En dan hebben we het nog niet gehad over de Autopilot, Tesla’s bestuurder-assistentie systeem dat vaak wordt gezien als voorloper voor autonoom rijden. Autopilot ligt, zoals bekend, zwaar onder vuur na minstens twee dodelijke aanrijdingen, één in de VS en één in China, waarbij het systeem een vrachtwagen of bus voor de Tesla niet opmerkte. Bovendien zijn er met een Tesla op Autopilot ook minder ernstige ongevallen gemeld, zoals onlangs op de Duitse Autobahn. Dat laatste leidde er toe dat het minister van transport in Berlijn de Autopilot afkraakte. Het systeem zou de bestuurder niet waarschuwen voor situaties die het zelf niet aankan en ook zouden de automatische remmen niet goed genoeg werken. Inmiddels heeft de Duitse federale autodienst verordonneerd dat Tesla de term Autopilot niet meer in haar advertenties mag gebruiken.

Eind vorige week schreef het Franse autoblad Auto Plus nog eens over een eigen test waaruit bleek dat Tesla’s op Autopilot lang niet altijd obstakels op de weg opmerken. Musk zelf blijft onderstrepen dat de bestuurder van een Tesla het stuur altijd vast moet blijven houden, ook als die op Autopilot is gezet. Tel bij dat alles ook nog de sterk opkomende concurrentie zoals van BMW en Mercedes-Benz en de vraag is of Musk, met alle rechtszaken, financiële perikelen en kritiek én zijn plannen voor de kolonisatie van Mars, voldoende tijd over heeft om zich te concentreren op zijn grootste uitdaging: Tesla opstoten van een nicheproduct naar een speler die écht meetelt in de internationale autowereld.
(Ruud Peys)