Het blijkt dat de NOS nu spreekt over de normen voor consumentenproducten. ‘Bijna alle onderzochte kunstgrasvelden met rubbergranulaat bevatten hogere concentraties kankerverwekkende stoffen dan is toegestaan in consumentenproducten’, meldt de omroep. Men spreekt over zestig uitgevoerde onderzoeken. ‘De resultaten die de NOS mocht inzien, laten een duidelijk beeld zien: 58 van de zestig velden bevatten hogere concentraties dan je vanwege de gezondheid zou moeten willen’, aldus de omroep. De Vereniging Band en Milieu (BEM) is het hiermee totaal oneens.

Pertinent onjuist
De kern van de problematiek is hier natuurlijk het woord ‘consumentenproduct’. De NOS vergelijkt de gemeten waarden met geldende normen voor consumentenproducten en zet dit kracht bij door drie toxicologen te raadplegen. Die zeggen dat je granulaat zou moeten aanmerken als consumentenproduct.

Maar de bandenbrandenbranche vergelijkt de gemeten waarden met de REACH-verordening en met zijn eigen normen, die overigens veel strenger zijn dan de REACH-normen. De berichtgeving van de NOS is pertinent onjuist, concludeert Band en Milieu. De conclusie van de omroep dat er sprake is van relatief veel kankerverwekkende stoffen, klopt niet. In een persbericht zegt Band en Milieu dat er niet meer stoffen in de korrels zijn aangetroffen dan gewoon werd verwacht. ‘Het is al tientallen jaren bekend dat polycyclische aromatische koolwaterstoffen in autobanden voorkomen, dus ook in rubbergranulaat van autobanden. Ook is al jaren bekend welke pak’s dit zijn en in welke concentraties ze voorkomen. Volgens de NOS zijn er in de afgelopen weken honderden velden in opdracht van de bandenbranche onderzocht. En ook dit klopt niet. Er zijn nu vijftig velden onderzocht en in de komende weken zullen er enige honderden worden onderzocht, op verzoek van gemeenten en verenigingen.’

Consumentenproduct
De NOS bericht dat de onderzochte velden hogere concentraties kankerverwekkende stoffen hebben dan is toegestaan in consumentenproduct. Maar rubbergranulaat is volgens de regels geen consumentenproduct. De wetgeving kent maximale concentraties voor ‘voorwerpen’, bijvoorbeeld babyspenen, en voor ‘mengsels’. Rubbergranulaat is door de Europese Commissie in de REACH-wetgeving als ‘mengsel’ geclassificeerd en de aangetroffen concentraties pak’s in het rubbergranulaat zijn ruim tien keer lager dan de maximale voor mengsels toegestane norm, benadrukt Band en Milieu. De stelling van de NOS dat ‘vier van de acht stoffen op veel velden in hogere concentraties zijn aangetroffen’ suggereert dat er sprake is van ongewoon hoge concentraties bij vier van de pak’s. En die suggestie is ook niet juist, aldus Band en Milieu. ‘De aangetroffen concentraties van individuele pak’s variëren en in veel gevallen zijn ze lager dan vijf milligram per kilogram (5 ppm). Er zijn ook meer dan acht pak’s gemeten, namelijk achttien, in tegenstelling tot wat de NOS stelt.’

De omroep schrijft verder dat de huidige norm een milieunorm is en dus is gebaseerd op de schade voor het milieu en niet op consumentenveiligheid. Dit is pertinent niet juist, schrijft Band en Milieu. ‘REACH is wetgeving die juist wél toeziet op veiligheid voor de consument, naast het milieuaspect.’ Letterlijk schrijft de verantwoordelijke Europese instelling ECHA: "REACH is een verordening van de Europese Unie en de verordening is aangenomen om de gezondheid van de mens en het milieu beter te beschermen tegen de risico’s die chemische stoffen kunnen opleveren…"

En Band en Milieu gaat nog even door: ‘De redactie van de NOS bezondigt zich eveneens aan onjuiste berichtgeving wanneer zij stelt dat nooit is onderzocht hoe groot de blootstelling aan rubbergranulaat mag zijn voordat er sprake is van schade voor de gezondheid. Dit is juist uitgebreid onderzocht en in veel wetenschappelijke publicaties in toonaangevende tijdschriften is hierover gepubliceerd. De conclusie is iedere keer weer: er is geen risico voor mensen door het sporten op de kunstgrasvelden met rubber-infill. Deze conclusies worden getrokken door blootstellingsrisico’s te berekenen.’

Directeur Kees van Oostenrijk van Band en Milieu, is geërgerd. "Het is zeer kwalijk dat hier opnieuw sprake is van onjuiste en suggestieve berichtgeving – en dan ook nog eens door de NOS. Gezien de gevoeligheid is het van groot belang dat er zorgvuldig over dit onderwerp wordt bericht. De Zembla-uitzending was al zeer suggestief, toonde geen enkele nieuwe wetenschappelijke inzichten en creëerde veel paniek onder ouders van voetballende kinderen zonder dat er sprake is van een aantoonbaar risico. Media hebben ook een verantwoordelijkheid in deze."

Achthonderd velden
Nadat door tv-programma Zembla inderdaad onrust ontstond over de giftigheid van rubbergranulaat op sportvelden van kunstgras, hebben Vereniging Band en Milieu en de bandenbrancheverening VACO eind oktober 2016 een website gelanceerd waarop gemeenten en verenigingen zich kunnen aanmelden om het rubbergranulaat op hun kunstgrasvelden (gratis) te laten onderzoeken. De eerste resultaten van de onderzoekingen zijn inmiddels bekend. Onderzoeksbureau SGS heeft op 24 november aan de eerste groep gemeenten en sportverenigingen de resultaten bekendgemaakt van de eerste vijftig resultaten van het onderzoek naar rubbergranulaat op Nederlandse kunstgrasvelden. Daaruit blijkt dat het granulaat van deze velden ruim voldoet aan de geldende Europese wetgeving zoals vastgelegd in de REACH-verordening. Maar de Nederlandse bandenbranche zelf hanteert een tien maal strengere norm en ook hieraan voldoen de velden, meldt Band en Milieu. Voorts is vastgesteld dat het inderdaad gaat om SBR-granulaat van banden van voertuigen. Hiervan zijn herkomst en leverancier bekend en dit materiaal voldoet aan de Nederlandse regelgeving.

VACO en Band en Milieu gaven aan onderzoekbureau SGS de opdracht het rubbergranulaat op de velden te onderzoeken. Tot dusver hebben zich vele gemeenten en verenigingen aangemeld, het gaat in totaal om achthonderd kunstgrasvelden. SGS onderzoekt de velden op het gebruikte type rubber (is er SBR-granulaat van voertuigbanden gebruikt of niet?) en op het gehalte polycyclische aromatische koolwaterstoffen (pak’s). Het bureau rapporteert de resultaten aan de gemeente of sportvereniging in kwestie zonder tussenkomst van de bandenbranche, benadrukt Band en Milieu.

Mengsel
Door de Europese Unie is bepaald dat rubbergranulaat een ‘mengsel’ is dat maximaal 1000 mg/kg van achttien geselecteerde pak’s mag bevatten. Voor het rubbergranulaat in kunstgras hanteren de Nederlandse producenten sinds 2008 een niet-wettelijk vastgelegde veiligheidsnorm van maximaal 75 mg/kg voor de som van tien door het vroegere ministerie van VROM geselecteerde pak’s.
Ulbert Hofstra is de coördinator bij SGS. Op de website van Band & Milieu zegt hij: "Het gaat nu om vijftig velden, dus de uitkomsten vormen een indicatie. We hebben de velden onderzocht op de aanwezigheid van zowel de tien pak’s die indertijd door VROM zijn vastgesteld, als de achttien pak’s die door de Europese REACH-wetgeving zijn gereguleerd. De meting van tien pak’s laat gehaltes van 8,7 tot 42,0 mg/kg zien, terwijl 75 mg/kg de veilige norm is. De achttien pak’s uit de REACH-verordening zijn bepaald op 12,0 tot 78,1 mg/kg, waarmee alle velden zeer ruim onder de norm van 1000 mg/kg liggen." De variatie binnen de gevonden gehaltes komt veelal door het verschil in leeftijd van de gebruikte banden: hoe nieuwer de gebruikte banden, hoe minder pak’s.

"Het is goed te zien dat de tot nu toe onderzochte velden ruim binnen de bekende normen blijven, ook binnen de strengere norm die wij onszelf al jaren geleden hebben opgelegd", aldus directeur Van Oostenrijk van Band en Milieu. "Uit de metingen die de producenten van SBR-granulaat regelmatig zelf uitvoeren, blijkt dat het pak-gehalte in het rubbergranulaat gemaakt van voertuigbanden al enige jaren steeds verder afneemt."

Minister VWS
Minister Schippers van Volksgezondheid herhaalde afgelopen week in antwoord op Kamervragen dat het sporten op kunstgrasvelden in Nederland niet tot gezondheidsrisico’s leidt. Het RIVM onderschrijft deze conclusies, zo blijkt uit de brief van 18 november 2016 van de minister aan de Tweede Kamer. "Het RIVM heeft eerder geconcludeerd dat blootstelling aan granulaat op basis van de huidige inzichten niet tot gezondheidseffecten leidt. Bij navraag voor en na de uitzending van Zembla heeft het RIVM aangegeven bij deze conclusie te blijven", aldus minister Schippers in haar brief aan het parlement in Den Haag. In opdracht van Schippers voert het RIVM momenteel vervolgonderzoek uit, naar aanleiding van de ontstane onrust in de samenleving.

De komende weken zullen de overige gemeenten en sportclubs die onderzoek hebben aangevraagd op www.sbrcheck.nu de resultaten ontvangen over hun velden. Veldeigenaren kunnen tot 1 december 2016 een aanvraag voor het onderzoek doen. Er zijn voor de aanvrager geen kosten aan verbonden.