"Toen Luca Cordero di Montezemolo in 2008 thuis zat te kijken hoe de Brit Lewis Hamilton in de allerlaatste ronde van de laatste race voor het F1-seizoen een manoeuvre maakte waardoor hij Ferrari het wereldkampioenschap ontnam, sloeg Di Montezemolo zijn televisie aan gruzelementen.Luca ging nooit naar een race toe", aldus een voormalige collega die anoniem wil blijven. "Hij was zo emotioneel over Ferrari dat hij in z’n eentje op zijn kamer naar de wedstrijd keek." Ferrari is het meest gevierde en meest succesvolle autorace-team van de wereld. De rode kleur en het logo met ’t steigerende paard zijn over de hele wereld symbolen voor snelheid, stijl en vooruitstrevendheid. Maar het is al zeven jaar geleden sinds een Ferrari-coureur wereldkampioen werd. Ondanks Di Montezemolo’s passie en uitbundigheid en ondanks zijn buiten alle twijfel verheven belang voor de groei van het merk is juist dat falen bij het F1-kampioenschap de belangrijkste reden voor zijn onlangs aangekondigde vertrek.


Biezen pakken

Di Montezemolo zal na 23 jaar als kleurrijke en high-profile bestuursvoorzitter zijn biezen pakken. Maar het is niet de enige reden. Er werd al langer gesproken over zijn vertrek maar het liep pas echt spaak toen de Ferrari-stal er tijdens de GP in het Italiaanse Monza er voor de eigen trouwe fans niet in slaagden ook maar enige indruk te maken. Sprekend over Di Montezemolo’s aanstaande vertrek, stelde topman Sergio Marchionne van moederbedrijf Fiat koeltjes dat ‘niemand onmisbaar is’. En hij voegde eraan toe dat niet alleen de financiële resultaten belangrijk zijn maar ook het winnen. "En wat dat betreft zijn we al zes jaar aan ’t worstelen." En 48 uur later was Di Montezemolo’s race voorbij.


Dream team

Het is waar dat de rijders van Ferrari in 2010 en 2012 erg dicht bij de wereldtitel kwamen. Maar Ferrari is net dat kleine beetje extra arrogantie kwijt dat aan het begin van deze eeuw zorgde voor vijf wereldkampioenschappen op een rij, de beste serie in de geschiedenis van de F1. Dat was mogelijk omdat Di Montezemolo in het hoofdkwartier in Maranello een dream team van Michael Schumacher, teamchef Jean Todt en technicus Ross Brawn bij elkaar had weten te brengen. Dat was een combinatie die hij daarna nooit meer heeft kunnen samenstellen. "Bij ons is het net als bij een restaurant", zegt Bernie Ecclestone, de 83-jarige vorige baas van de F1 die meer dan veertig jaar nauw heeft samengewerkt met Luca di Montezemolo. "Je hebt de juiste mensen nodig en ze hebben daar (bij Ferrari, red) duidelijk níet de juiste mensen."

 

Afgeleid

Werd Montezemolo afgeleid? Altijd nieuwsgierig en met een erg kort concentratievermogen, trok zijn geniale gevoel voor marketing hem naar andere projecten. Zo werd hij voorzitter van de Italiaanse werkgeverslobby Confindustria, begon hij een bedrijf voor hoge snelheidstreinen, zette hij een denktank op voor de vrije markt, startte een investeringsbedrijf en zette een parfumbedrijf weer op ’t goede spoor. Dat alles hielp wel om zijn eigen vermogen én z’n profiel verder te vergroten en te versterken. Drie jaar geleden werd Luca Cordero di Montezemolo, een afstammeling van een aristocratische familie uit Piedmont, ondanks zijn gebrek aan politieke ervaring genoemd als mogelijke premier om de ongrijpbare Silvio Berlusconi in te perken. "Hij had het contact verloren met wat er elke dag en elk uur bij Ferrari gebeurt", verklaart een andere oud-collega. Dat kan verklaren waarom Ferrari fouten maakte bij het investeren in research & development en traag was bij het zich aanpassen aan veranderingen in de regelgeving. Een voormalige senior-executive van Ferrari zegt op anonieme basis dat zijn profiel ook een barrière vormde voor de ontwikkeling van talent en voor de opvolging bij Ferrari. Tegelijkertijd lijkt ook zijn invloed bij de Agnelli-familie die uiteindelijk bij Fiat de macht heeft, afgenomen te zijn. Als voormalige rallyrijder wist hij met zijn directe persoonlijkheid en charisma eerst Enzo Ferrari en daarna Fiat-topman Gianni Agnelli voor zich te winnen. De familie vertrouwde hem ook het voorzitterschap van het bestuur van Fiat toe.
 

Ergernissen

Maar onder de leiding van Marchionne schuift Fiat, inmiddels gefuseerd met het Amerikaanse Chrysler, steeds meer op in de richting van de grote wijde wereld. En dat is een richting waar Luca di Montezemolo niet achter staat. Het verschil van inzicht hierover was ook duidelijk merkbaar tijdens de persconferentie waarop Di Montezemolo’s vertrek werd aangekondigd. De dappere Luca di Montezemolo was in een onberispelijk maatpak gestoken en Sergio Marchionne liep weer in zijn bekende trui. Zij wisselden gemeenplaatsen uit en sloegen elkaar op de schouder maar zij konden toch hun ergernissen niet verhullen. "Marchionne maakt al sinds 2002 ruzie met mij", zei Luca di Montezemolo op een gegeven moment.
De spanning tussen dit tweetal is een bekend fenomeen in Italië. Een Italiaanse eigenaar/oprichter, wat Luca di Montezemolo eigenlijk bij Ferrari is, is niet bereid en heeft ook de vaardigheden niet om een duur eliteproduct dat voor Europese en Amerikaanse kenners gemaakt is om te bouwen tot een wereldwijd volumebedrijf. Hij zei onlangs: "Ik ben bang dat Ferrari net zo wordt als Lamborghini." Hij verwijst daarmee naar de algemene geldende mening in Italië dat Lamborghini, de sportautofabrikant die voortkomt uit de naoorlogse renaissance van Italië, in de uitverkoop is gegaan en nu slechts één van de luxe merken van Volkswagen Groep is.
Onder Di Montezemolo’s leiding werden de verkopen beperkt tot zevenduizend stuks omdat hij stelde dat hoe exclusiever het merk is, hoe hoger de verkoopprijs kan zijn. Insiders geven evenwel toe dat het deels een poging van ‘m was om de slechte verkopen in China, veroorzaakt door de anti-blingbling-campagne daar, te verbloemen. Maar nu Di Montezemolo vertrokken is, suggereerde de nieuwe bestuursvoorzitter Sergio Marchionne meteen dat de productie weer opgevoerd zal worden. Maar hij sprak tegen dat Ferrari naar de beurs gebracht wordt en verzekerde dat het merk zelfstandig zal blijven. "Het zal niet worden vervuild door te gaan produceren voor de massamarkt."
 

Slechter af

Hoewel Marchionne’s visie voor Ferrari duidelijk is, is dat minder het geval met de toekomst van het merk binnen F1. Kort geleden overleed ook Emilio Botán, de voorzitter van Banco Santander die door zijn relatie met Luca di Montezemolo hielp het sponsorschap van de bank voor de Ferrari-stal en de diensten van de Spaanse rijder Fernando Alonso te verzekeren. "Het is een slechte week geweest", zei Ecclestone bij die gelegenheid. Ferrari’s wederopstanding op de circuits lijkt dus nog een eind weg. Teamchef Stefano Domenicali werd in april na zes vruchteloze jaren de laan uitgestuurd en vervangen door Marco Mattiaci, die hoofd was van de Amerikaanse activiteiten. Hij laat de functies binnen het team onder de loep nemen maar het kan best een seizoen duren voordat de ‘Scuderia’ de tekortkomingen op personeels- en technologisch gebied heeft opgelost.

Tegelijkertijd denken sommigen binnen F1 dat Ferrari, het enige team dat nog over is van de oorspronkelijke series in 1950, slechter af is zonder Di Montezemolo. Hij haalde veertien constructeurs- en rijderswereldtitels binnen en zette Ferrari centraal in het F1-beleid met speciale betalingen uit de winsten van de organisatie en ’t recht van veto op de benoeming van een nieuwe directeur. "Ferrari is van cruciaal belang geweest voor F1 en F1 is van cruciaal belang geweest voor Ferrari", weet Ecclestone. "Niemand is onmisbaar maar zonder hem zijn ze misschien toch slechter af."  

(bron: Financial Times, Roger Blitz en Rachel Sanderson)