Gedwongen door een krimpende markt doen bedrijven al geruime tijd aan kostenbeheersing en maken ze minder budget vrij om leerlingen de kneepjes van het vak bij te brengen. Liever dan dat steken ze hun geld in het eigen personeel. Alleen al afgelopen jaar werden meer dan driehonderd zittende werknemers – dus geen jongeren in opleiding – klaargestoomd voor het diploma niveau 3 Autoschadetechnicus.

De trend wordt beschreven in de recente arbeidsmarktrapportage van de Vakopleiding Carrosseriebedrijf (VOC). Opvallend is dat enkele zinnen verderop de bedrijven juist zeggen geen geschikte leerlingen te kunnen vinden voor BBL-trajecten (vier dagen werken, één dag school). Volgens hen is het opleidingsniveau vaak te laag en/of is sprake van onvoldoende motivatie. "Vraag en aanbod lijken onvoldoende op elkaar aan te sluiten", schrijft bureau Haas & Lescaut dat het rapport opstelde.

Het is een ontwikkeling die het voortbestaan van vakgroepen en opleidingsrichtingen zou kunnen bedreigen. Zonder BBL-mogelijkheid kalft de animo snel af, zodat de kritische grens in zicht komt. Elke studie kent immers een kwantitatieve ondergrens. In het lopende studiejaar volgen 1084 leerlingen een opleiding in de carrosseriebranche, ruim veertien procent minder dan in 2012-2013. Zorgwekkend is dat de neerwaartse trend al vijf jaar aanhoudt: sinds studiejaar 2009/2010 is het aantal bijna gehalveerd.

Om toekomstige sluiting van opleidingen te verhinderen, zou samenvoegen een optie kunnen zijn. Met echter als gevaar dat de daar aangeboden kennis algemener en breder wordt – wat weer botst met de groeiende behoefte bij bedrijven aan ‘kant-en-klare’ werknemers, die ze meteen volop kunnen inzetten. Uit het VOC-rapport: "Er is weinig tijd voor begeleiding op de werkvloer. Leerlingen krijgen weinig gelegenheid om rustig aan opdrachten te werken en zo het vak te leren."

Aan het in juni 2013 uitgevoerde onderzoek deden 408 bedrijven mee. Ondanks bovenstaande constatering denken werkgevers toch gematigd positief over het toekomstige aantal BPV-plaatsen (Beroepspraktijkvorming). Zo verwachten ze in de komende vijf jaar een evenwicht bij het aantal leerplaatsen voor Eerste Autospuiter en Autoschadehersteller. Voor het vak van Autospuiter rekent men in die periode op een toename van het aantal leerplaatsen, voor dat van Eerste Autoschadehersteller op een afname. Meer ruimte om het vak in een bedrijf te komen leren verwacht men tot 2019 eveneens voor de opleidingen (Eerste) Carrosseriebouwer. Opvallend, gezien de malaise in deze sector. Volgens de onderzoekers speelt hier echter de relatief hoge gemiddelde leeftijd van de werknemers een rol: de leerlingen komen meer om mensen te vervangen dan dat de personele bezetting wordt uitgebreid.

SECTORPLAN

VOC en OOC (opleidingsfonds carrosseriebranche) hebben een sectorplan opgesteld dat acties bepleit om de kwaliteit en kwantiteit van leerbanen te vergroten. Met de uitvoering in de periode 2014-2015 is acht miljoen euro gemoeid, waarvoor bij het ministerie van SZW drie miljoen euro subsidie is aangevraagd. Het sectorplan moet jongeren vanaf het VMBO interesseren voor de carrosseriebranche, met gastlessen en lesmateriaal. Een ander doel is extra leerbanen creëren door inactieve leerbedrijven actief te benaderen en te werven. Ook telt de zorg voor uitvalvermindering gedurende de BBL-opleiding door verbeterde begeleiding en meer praktijkdagen. Last but not least wil men de kwaliteit versterken van leerbedrijven en de HR-component in de bedrijven.

VOC rapportage arbeidsmarkt en onderwijsinformatie 2013-2014.