Je hoeft niet gestudeerd te hebben om te bevroeden dat de hele Britse automobielindustrie in zijn voegen kraakt vanwege de Brexit. Zeker nu de nieuwe prime minister weigert om, al dan niet ‘pokerend’ met de EU, een harde Brexit uit te sluiten. Guy Fawkes Night (de viering die herinnert aan de verijdelde aanslag met buskruit op het Engelse parlement op 5 november 1605, red.) dreigt daarmee een wel heel wrange en explosieve lading te krijgen.

Vanaf het ‘continent’ – zoals de Britten het zo mooi noemen – kijken we verbaasd en ook wel wat geamuseerd toe wat zich daar allemaal afspeelt. Op reportage in Engeland merk je echter pas hoe hard het fenomeen met name de motor industry dreigt te raken. En hoe groot de gevolgen de afgelopen tijd al zijn geweest. Zelfs een merk als Rolls-Royce maakt zich grote zorgen, zo blijkt bij een bezoek aan de Goodwood-fabriek. Opmerkelijk als je nagaat dat dreigende douanetarieven voor het hoogwaardige traditiemerk niet zo boeiend zullen zijn. De koper zal absoluut niet op tien procent meer of minder kijken.

Toch is er in de verbluffend fraaie fabriek op het Goodwood Estate een afdeling ‘Brexit Information Hub’. Gastheer David Deane is er bijzonder openhartig over. Zoals hij even daarvoor ook onomwonden meedeelt dat het maar goed is dat BMW en Volkswagen twintig jaar geleden in beeld zijn gekomen om de technische sprong naar de toekomst te kunnen maken. Want: “We hadden toen een twaalfcilinder nodig maar de Britse autofabrikanten waren weer rubbish.”

Probleem nog ingewikkelder

Twee decennia later zijn de problemen nog gecompliceerder, zo lijkt het wel. “De prijzen spelen bij ons inderdaad niet zo, maar er zijn heel andere complicaties. Een derde van onze workforce komt uit het buitenland. En dat zijn niet de minst belangrijke mensen, vandaar die afdeling in de fabriek. Er wordt veel gebruik van gemaakt.” De Britten leiden daarnaast bewust al een tijdje lokaal personeel op: “We hebben een apprentice programma waarbij talenten vanaf 16 jaar in de praktijk vakmanschap opbouwen. Dat is juist bij een merk als het onze de sleutel tot succes, maar het is in Engeland een beetje verloren geraakt. Daarnaast heb je bijvoorbeeld te maken met ontwikkelingen als de elektrische Rolls-Royce. Dat past perfect bij ons DNA. Er komt veel expertise bij kijken.”

Volgens Senior Media Manager Emma Butcher van SMTT (Society of Motor Manufacturers and Traders, zeg maar de stem van de Britse auto-industrie) ontwikkelt Brexit zich ook nationaal tot een groot dilemma. Een op de tien werknemers in de Britse autoproductie komt elders uit de EU. “Heel veel buitenlandse specialisten zijn zelfs al teruggegaan omdat ze de Brexit niet wilden afwachten. We werken hard aan maatregelen om talent binnen de fabrieken te houden.” In Goodwood legt Dave Deane intussen de vinger op een ander nijpend probleem voor de fabriek, die veel techniek en koetswerken uit Duitsland krijgt aangeleverd. “We importeren componenten en materialen. Er zijn heel veel toeleveranciers en daar wil je geen extra complicaties zien. Denk aan door ons op locatie geselecteerd hout, maar bijvoorbeeld ook stierenleer uit een speciale locatie in Duitsland. Hoog in de bergen waardoor de huiden minder beschadigd raken. We hebben er per auto minstens vijftien nodig.”

Grootschalige daling

Het feit dat zelfs een fabrikant met twintig auto’s per dag, en in feite niet gehinderd door financiële overwegingen, zich zorgen maakt geeft wel aan hoe volumemerken er onder de Brexit-dreiging aan toe zijn. De researchafdeling van SMMT brengt de neerwaartse spiraal door economische ontwikkelingen en de Brexit-dreiging helder in beeld. De cijfers zijn nog vernietigender dan je al kunt vermoeden. “In de eerste helft van dit jaar daalde de Britse autoproductie met een vijfde. Onder de streep 168 duizend auto’s minder. Daarmee houdt de daling dertien opeenvolgende maanden aan. Een belangrijke bijdrage daaraan kwam voort uit fabriekssluitingen in april. Die waren bedoeld om strategisch in te spelen op verwachte verstoring van de toeleveringsketen door de Brexit.”

Die kwam toen echter niet. Dat is volgens SMMT een wrang dubbel probleem omdat het niet goed mogelijk is zoiets later dit jaar nog eens te doen. Overigens daalde de productie voor de export in de eerste zes maanden van het jaar zelfs met 21 procent. Alleen al 142 duizend auto’s minder. De export naar de grootste markt – Europa – liep met 15,6 procent terug. Toch blijft Europa met 57 procent van alle UK auto-export de grootste markt. Sterker nog: omdat ook andere grote markten als China inzakken is de auto-industrie voor zijn afzet nog meer afhankelijk van Europa dan de afgelopen jaren.

Investeringen vallen stil

SMMT onderstreept dat de onzekerheid rond Brexit ook verlammend werkt op de investeringen. “Investeringen in de sector zijn in 2019 zowat tot stilstand gekomen. In het eerste halfjaar was dat nog maar 90 miljoen pond. Een enorm contrast met de afgelopen zeven jaar, toen het gemiddeld 2,7 miljard pond per jaar was.” Tijdens de rondgang in Engeland kwam het verrassende nieuws dat een andere grote Britse naam, Jaguar Land Rover, wél in de UK gaat investeren. En dat terwijl hun strategy officer in een interview onomwonden vertelde dat een verhuizing naar hun nieuwe fabriek in Nitra, Slowakije, zeker tot de mogelijkheden behoorde. Insiders spreken het vermoeden uit dat de overheid JLR ‘an offer you can’t refuse’ heeft gedaan. Naar verluidt een garantie van de overheid voor een investering van een half miljoen pond. Die moet zorgen dat er ook weer eens positief nieuws te melden valt en beweging in de industrie en werkgelegenheid komt.

Het is inderdaad een zeldzaam lichtstraaltje in de geteisterde automobielsector. De investering draait om de bouw van onder andere een nieuwe generatie elektrische XJ en een opgewaardeerde fabriek bij Birmingham. Bovendien investeert JLR in de fabriek bij Coventry (een samenwerking met BMW) waar elektrische componenten vandaan moeten komen voor nog een drietal EV’s. Intussen constateert topman Mike Hawes van SMMT dat er meer wordt geïnvesteerd in het opbouwen van vangnetten voor Brexit dan in de productie en ontwikkeling. “Er wordt 330 miljoen pond geschoven naar het ‘beveiligen’ van de Brexit cliffedge (de rand van de afgrond, red.). De meeste Britse producenten hebben kapitaal gestopt in de opbouw van voorraden, de benodigde opslagfaciliteiten en logistieke oplossingen. Geld dat beter kan worden besteed aan technologische- en milieuontwikkelingen.”

Er wordt, met andere woorden, gehamsterd om de verwachte consternatie bij Brexit te overleven. Maar niet geïnvesteerd in de toekomst. Misschien illustreert dat nog het best hoe groot het probleem is. Overigens hebben ze bij Rolls-Royce ook heel andere problemen, zo blijkt tijdens ons bezoek. David Deane, glimlachend: “Als onze specialist Mark hier een paar dagen ziek is komen er wat auto’s te laat. Hij trekt met de hand de accentstrepen op de lak. Dan moeten we wat schuiven. Het is maar goed dat Japanners graag wachten.”