Berlijn is een vreemde keuze. De hoofdstad van de Bondsrepubliek heeft nauwelijks een industrieel verleden en telt ook geen grote industriële namen, zeker niet in de auto-industrie. Het dichtstbijzijnd is nog het hoofdkwartier van Volkswagen in Wolfsburg maar dat is nog altijd een goede 200 kilometer rijden. BMW en Mercedes zitten op vele honderden kilometers in Stuttgart en in München. Dat betekent ook dat er eigenlijk geen toeleveranciers in of rond Berlijn of in de deelstaat Brandenburg te vinden zijn en dat Tesla dus niet alleen de eigen fabriek maar ook de hele keten op zal moeten bouwen. “Met Brandenburg had niemand rekening gehouden,” schrijft het Berlijnse dagblad Tagesspiegel dan ook.
Mijlpaal elektromobiliteit
De Duitsers zelf zijn, begrijpelijk, erg enthousiast. Zij hebben een belangrijke troef binnengehaald waar een reeks landen, inclusief Nederland, om hebben gevochten. Minister van economische zaken Peter Altmaier: “Dit is een blijk van vertrouwen in ons land. Het besluit van Tesla om een hoogst moderne fabriek voor elektrische auto’s in Duitsland te bouwen bewijst eens te meer de aantrekkelijkheid van Duitsland als basis voor de fabricage van auto’s. Dit is ook een mijlpaal voor de elektromobiliteit en voor de productie van batterijen.” Ook de bekende autodeskundige prof Ferdinand Dudenhöffer spreekt van goed nieuws: “De keuze voor Duitsland zal onze positie versterken en de elektrische mobiliteit meer aanjagen dan 100 topconferenties bij kanselier Merkel.” Hij noemt daarbij de keus van Berlijn ‘verrassend maar niet verkeerd.’
De Duitse auto-industrie zelf ziet Musk wel zitten. Topman Herbert Diess van de Volkswagen Groep vertelde hem op het podium van de Goldenen Lenkrads, waar het nieuws bekend werd gemaakt: “Ik ben blij dat Musk ons nu uitdaagt. Ik denk dat de Duitse industrie nu werkelijk zwaar investeert – in elektrische auto’s – en we zullen hem bij de les houden.” Diess prees Musk daarbij wel als visionair en innovator: “Hij heeft het bewijs geleverd dat het concept van de elektrische auto functioneert.”
Aantal banen niet overschatten
Uit een toelichting van premier Dietmar Woitke van Brandenburg blijkt wel dat het binnenhalen van Tesla heel wat gekost heeft, ook letterlijk. “We hebben, binnen de bepalingen van de Europese Unie, toegezegd wat er mogelijk is.” Hij laat ook doorschemeren dat de deal nog niet rond is. “We zijn er voor 95 procent uit maar nog niet helemaal. Musk is een veeleisende onderhandelaar.” Brandenburg had wel veel over voor een fabriek die uiteindelijk 10.000 arbeidsplaatsen op kan leveren, een aantal dat overigens niemand in dit stadium bevestigt. Dudenhöffer; “Autofabrieken zijn tegenwoordig hoogst geautomatiseerd, je moet het aantal banen niet overschatten.” Ook is voorlopig nog onduidelijk wanneer Gigafactory 4 kan gaan draaien. Musk heeft het over 2021 en Tesla heeft in China ook bewezen dat het zo’n gigantisch complex binnen een jaar uit de grond kan stampen maar of de Duitse ambtelijke molens snel genoeg draaien is hogelijk de vraag.
Toch zijn er ook twijfels. De kans bestaat dat Musk, die niet bepaald bekend staat om het waarheidsgehalte van zijn beloften en toezeggingen, nog best eens op zijn woorden terug kan komen. Hij deelde het belangrijke besluit immers alleen maar op zijn bekende nonchalante wijze mee tijdens de uitreiking van het Gouden Stuurwiel. Tesla heeft tot nu toe nog niets bevestigd in een persbericht of andere publicatie. Een vreemd punt is ook dat er vlak voor de mededeling van Musk opeens een oproep voor sollicitanten verscheen die later weer even snel van de website verdwenen was. De kans bestaat dat Musk weer gewoon een visje, zij het een grote, heeft uitgeworpen in de hoop dat andere Duitse staten of zelfs een ander land nog meer met de geldbuidel gaan rinkelen om zijn Gigafactory 4 alsnog binnen te slepen. Het invloedrijke Handelsblatt schrijft niet voor niets: “Musk is een ware wereldkampioen in aankondigingen, hij belooft veel maar komt zijn eigen doelstellingen niet of pas veel later na. Kijk naar het voortdurende uitstel van Model 3. Hij wil vanaf 2021 auto’s in Berlijn bouwen eens kijken of hij deze aankondiging deze keer wel waar kan maken.”
