Toegegeven, Elon Musk heeft met Tesla een enorme prestatie neergezet. In twaalf jaar tijd heeft hij vanuit het niets een fabrikant van – uitsluitend – elektrische auto’s uit de grond gestampt. Dat Tesla wist vorig jaar om precies te zijn 367.849 nieuwe personenauto’s te produceren, de helft meer dan in 2018. Op 9 maart dit jaar kon Tesla ook vieren dat de miljoenste auto van de band rolde. Het merk voert inmiddels vier modellen, de Model M, Model S, Model 3 en de nieuwe Model Y. De totale capaciteit zit ruim boven de half miljoen per jaar zodat de aantallen de komende tijd flink zouden kunnen stijgen.

Ondanks die successen heeft Tesla nog nooit een jaar weten af te sluiten met winst. Zo werd 2019 weer afgesloten met 862 miljoen dollar in het rood. Dat komt vooral door de grote investeringen om de sterke groei mogelijk te maken. Naast de eerste fabriek in Fremont, Californië, staan er nog twee andere fabrieken in de VS, is er een assemblagebedrijf in Tilburg, is in indrukwekkend korte tijd de Chinese Gigafactory in Shanghai uit de grond gestampt, wordt inmiddels de fundering gelegd voor de Europese Gigafactory bij Berlijn en zijn er al plannen voor een volgende megafabriek in Texas. Wel heeft Tesla overigens een aantal kwartalen positief gedraaid; het laatste kwartaal van vorig jaar leverde 105 miljoen dollar winst op. 

Een ander succes: de beurswaarde. Tesla heeft met een omzet van 24,6 miljard dollar op Wall Street deze week een marktkapitalisatie van 153 miljard dollar, dat is vijf keer zo veel als vijf jaar geleden. General Motors, dat vorig jaar een omzet van 135 miljard dollar draaide, is op de beurs slechts 33 miljard dollar waard. Een nog groter verschil: Volkswagen Groep dat meer dan 10 miljoen auto’s per jaar bouwt en vorig jaar 275 miljard aan omzet haalde, komt wat beurswaarde betreft niet verder dan 75 miljard dollar. Veel Tesla-aanbidders geloven dat de fabrikant van elektrische auto’s een gouden toekomst voor de boeg heeft en gokken daarom op een – nog – hogere beurskoers terwijl anderen spreken van ‘wishful thinking’ en de koers van Tesla een bubble noemen.

Ongrijpbaar

De geloofwaardigheid van Tesla wordt echter steeds meer ondermijnd door het ongrijpbare gedrag van Elon Musk. De Zuid-Afrikaanse ondernemer en dromer, die zijn eerste kapitaal verdiende door de verkoop van PayPal aan EBay, trad in 2004 toe tot het kleine groepje Tesla pioniers als bestuursvoorzitter. Musk is bepaald niet wars van controversies. Zijn benoeming tot CEO in 2008 werd bijvoorbeeld al vooraf gegaan door een paar slaande ruzies met mede-oprichter Martin Eberhard die vervolgens het veld moest ruimen. De jaren daarna was Musk onder meer een bekende bij Amerikaanse rechtbanken om het verbod op verkoop zonder dealernetwerk, Tesla’s sales model, te bestrijden wat overigens nog lang niet overal is gelukt. Een breed uitgemeten conflict was dat met de beurswaakhond SEC nadat Musk via zijn favoriete medium Twitter in de zomer van 2018 liet weten dat hij Tesla van de beurs wilde halen om dat vervolgens enkele dagen later weer in te trekken. De SEC legde Musk én Tesla boetes op van 50 miljoen dollar, droeg Musk op meer onafhankelijke commissarissen aan te trekken en verbood hem Tweets de wereld in te sturen zonder voorafgaande toestemming van de bedrijfsjuristen.

Dat verbod lapt de excentrieke miljardair vooral de laatste weken volstrekt aan zijn laars. De coronacrisis lijkt hem letterlijk in het verkeerde keelgat geschoten. Eerst al noemde hij alle ophef over corona dom en het blijf-thuis gebod ‘fascistisch’ om vervolgens om zich heen te slaan over de sluiting van de Amerikaanse fabriek in Fremont. Musk weigerde eerst gehoor te geven aan de regionale opdracht om de fabriek wegens de ook in Californië afgekondigde lockdown te sluiten. Uiteindelijk moest hij daartoe door de rechter worden gedwongen, een unieke gebeurtenis in de auto-corona-wereld. De laatste dagen was hij weer des duivels dat Fremont niet weer mag gaan draaien omdat nét Alameda County waar de fabriek in ligt, nog vasthoudt aan strikte beperkingen. Musk heeft opnieuw via Twitter laten weten dat hij het hoofdkantoor van Tesla gaat verplaatsen van Palo Alto naar Texas of Nevada waar de andere Amerikaanse fabrieken staan. Of Fremont blijft waar het is ‘zal afhangen van de manier waarop Tesla verder wordt behandeld.’ En nu is de CEO zo ver gegaan om de poorten van Fremont gewoon tegen alle overheidsregels in zelf weer te openen.