Bandenbranchevereniging Vaco en de Vereniging Band & Milieu sloegen de handen ineen naar aanleiding van de ophef die in de afgelopen periode ontstond nadat het televisieprogramma Zembla meldde dat de rubberkorrels op kunstgrasvelden mogelijk kankerverwekkend zijn door aanwezigheid van pak’s. Zij zeggen de gemeenten en de sportclubs te gaan helpen met onderzoek op de velden.
 

Tot 1 december aanmelden

Vaco en Band en Milieu hebben eind oktober de website http://www.sbrcheck.nu/nl/ ingericht die gemeenten en bestuurders van sportverenigingen in staat stelt te controleren of hun velden zijn ingestrooid met granulaat van SBR (styreenbutadieenrubber) van voertuigbanden. Zij moeten een formulier invullen en na bestudering van de ingevulde gegevens zullen medewerkers van het onafhankelijke adviesbureau SGS contact opnemen over de bemonstering van de velden. SGS is wereldleider op het gebied van inspectie, controle, analyse en certificering en ook met een kantoor actief in Nederland.

Volgens bestuurder Kees van Oostenrijk van de vereniging Band en Milieu (BEM) bestond een grote behoefte aan informatie. "Clubs willen weten wat ze hebben liggen. In principe is dit te herleiden uit de documentatie die de gemeenten of de clubs hebben gekregen van de leverancier. Mochten zij niet zeker weten of het veilige SBR-granulaat van autobanden op hun velden ligt, kunnen zij zich tot 1 december 2016 via de SBRcheck.nu bij ons melden." Er zijn inmiddels al flink wat aanmeldingen gedaan, zowel van sportclubs als van gemeentes (en soms van beide voor dezelfde velden). "De eerste voorlopige resultaten zijn goed maar voordat ze allemaal zijn afgehandeld, zijn we vermoedelijk wel een paar maanden verder", aldus de woordvoerder van Band en Milieu. Men verwacht de eerste voorlopige resultaten einde week 46.  

Protocol

SGS gaat te werk volgens een getoetst onderzoeksprotocol en tijdens de bemonstering moet onafhankelijkheid gewaarborgd blijven. "Er moet een vertegenwoordiger van de club bij zijn en als er monsters worden genomen, komt er iemand van een onafhankelijk onderzoeksbureau", weet Van Oostenrijk. In zijn eigen uitgave ‘BandBreed 2016-2′ schrijft Van Oostenrijk dat voetbalvelden met rubberkorrels van voertuigbanden veilig zijn. Hij beroept zich op vijftien jaar gebruik en onderzoek en op meer dan honderd studies die er al naar zijn gedaan. Hij sluit zich samen met Vaco aan bij de voorlopige conclusie van het RIVM, die op dit moment ook nog nader onderzoek naar de kwestie doet.  

Kleinkinderen

Van Oostenrijk zegt dat er op basis van de feiten geen aanleiding voor de commotie is. "De onrust is helemaal niet nodig. Ik laat mijn eigen kleinkinderen gewoon op kunstgras spelen."
Het kunstgrasrubbergranulaat dat is gemaakt van gemalen SBR-voertuigbandengranulaat is veilig, stelt Band en Milieu. Het is gemaakt van natuurlijk en synthetisch rubber en onderscheidt zich van andere typen rubber. Het voldoet aan alle normen, meldt Van Oostenrijk. "Er is over de hele wereld onderzoek gedaan naar de veiligheid van SBR-granulaat. Hierbij is vaak gekeken naar de mogelijke schadelijke effecten ervan. Uit het beschikbare onderzoek blijkt keer op keer dat spelen of sporten op SBR-granulaat van voertuigbanden geen verhoogd gezondheidsrisico met zich meebrengt. Daarbij is gekeken naar blootstelling aan het SBR-granulaat via huidcontact, inademing of inslikken."  

Ondeugdelijk veld

De branche maakt duidelijk onderscheid tussen granulaat van het type SBR van voertuigbanden en ander granulaat dat bijvoorbeeld kan zijn gemaakt van oude rubberen buizen uit de chemische industrie. Van dit laatste materiaal was waarschijnlijk sprake op het besmette veld in Hendrik-Ido-Ambacht dat voor zoveel onrust zorgde. "Het is inmiddels duidelijk dat dit een ondeugdelijk veld was. Bewoners werden hier misselijk, kregen hoofdpijn en tranende ogen. Maar het ging niet om SBR-granulaat van voertuigbanden. Voor dit veld heeft een Oostenrijks bedrijf het granulaat geleverd waarbij het granulaat niet alleen uit SBR-granulaat van autobanden bestond. Dit bedrijf is bij geen enkele branche aangesloten en er is waarschijnlijk rubber restafval gebruikt." Bestuurder Van Oostenrijk zegt dat alle grote, in casu zo’n twintig producenten en importeurs van voertuigbanden in Nederland lid van zijn vereniging zijn. Dat het aantal leden 220 is, komt voort uit het feit dat alle autobedrijven die incidenteel een band importeren, als gevolg van regelgeving tegenwoordig ook zijn aangesloten. "Van onze leden weten we precies hoe ze werken. Het granulaat dat ze gebruiken is honderd procent veilig." Volgens Van Oostenrijk zijn er nauwelijks producten in omloop die zoveel zijn onderzocht als het SBR-granulaat van voertuigbanden. Bovendien moet SBR-rubber van voertuigbanden aan strenge Europese eisen voldoen. "De suggestie dat de branche een loopje zou nemen met de veiligheid van sporters en vooral van kinderen, is ongehoord en nergens op gebaseerd."  

Bij de feiten

Vaco en Band en Milieu zeggen bij de feiten te blijven en die zijn dat er geen enkel wetenschappelijk bewijs is dat ‘sporten op SBR-granulaat van voertuigbanden een gevaar vormt voor de gezondheid’. Er kan dus gewoon op de desbetreffende kunstgrasvelden worden gespeeld. De bestuurder zelf is nogal uitgesproken: "Als het moet, eet ik gemalen autoband. Het Nederlandse granulaat voor kunstgras komt alleen van afgedankte auto- en vrachtwagenbanden en wordt niet vermengd met ander materiaal. In autobanden zitten ook kankerverwekkende stoffen zoals pak’s maar de percentages zijn heel laag. "Wie een tosti eet, krijgt ook pak’s binnen."

Bij onvolledige verbranding van koolwaterstoffen komen polycyclische aromatische koolwaterstoffen (pak’s) vrij. Dat gebeurt ook bij het malen en zetten van koffie, bij het roosteren van brood of vlees en bij het verbranden van hout en andere materialen. Autobanden bevatten sporen van pak’s, uitgedrukt in milligrammen per kilogram. Er zijn steeds minder spoorelementen in banden te vinden, weet Van Oostenrijk in een soort van dagboek in het vakblad Automobiel Management van november. Tien jaar geleden was dat twintig tot veertig milligram, nu de helft. Bovendien zitten de pak’s vast in de zogenaamde chemische matrix van de grondstoffenreceptuur. Ze kunnen er dus niet uit waardoor er ook geen blootstellingsgevaar is, redeneert Band en Milieu.  

Toch meer onderzoek

Maar ondanks alle tegenwerpingen van de bandenbranche tegen de vermeende problemen, zeggen zij dat zij toch zien dat er opnieuw maatschappelijke behoefte is ontstaan aan (nóg) meer onderzoek naar de veiligheid van het granulaat. Daarom zullen zij in de loop van de komende maanden een grootschalig in-vivo (in de mens) onderzoek opstarten, waarbij grote groepen sporters worden onderzocht op het verband tussen sporten op SBR-granulaat en de aanwezigheid van pak’s en andere stoffen in hun lichaam. "Er is al echt heel veel informatie over de veiligheid. Maar als wij met het in-vivo onderzoek een bijdrage kunnen leveren, dan pakken wij als industrie het vraagstuk op. Het onderzoek zal in samenwerking met gerenommeerde wetenschappelijke instituten plaatsvinden", zegt bestuurder Kees van Oostenrijk van Band en Milieu.