Begin 2014 startten medewerkers van de Berlijnse vestiging van de International Council on Clean Transportation (ICCT) een project om aan te tonen dat moderne dieselmotoren werkelijk schoon zijn en daardoor een bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van de luchtkwaliteit en het terugdringen van de CO2-uitstoot. Volgens de ICCT besloot men ‘met de beste bedoelingen’ te onderzoeken waarom de dieselmodellen van Volkswagen voldeden aan de Amerikaanse emissienormen, die veel hoger liggen dan in Europa. De ICCT ging voor dit project samenwerken met een team van onder meer twee professoren van het Center for Alternative Fuels, Engines and Emissions (CAFEE) van de Universiteit van West Virgina (VS). Men installeerde draagbare testapparatuur in drie auto’s: twee Volkswagens en één BMW. Men reed vervolgens van San Diego naar Seattle, een afstand van 1.250 mijl, ofwel een dikke tweeduizend kilometer. De resultaten voor de Volkswagens waren schokkend: De NOx-uitstoot (stikstofoxiden) van de Jetta was vijftien tot 35 keer hoger dan de wettelijke limiet en die van de Passat vijf tot twintig keer.

Onverklaarbaar

Maar als dezelfde modellen tijdens de officiële tests in het laboratorium van de California Air Resources Board (CARB) ondergingen, voldeden ze ineens wél aan de normen. De uitkomsten van de emissietests in het lab waren allemaal binnen de NOx-limiet. Bij het vergelijken van de data bleek dat er iets niet klopte en volgens twee betrokken onderzoekers van CAFEE beschuldigden het roadtestteam en CARB elkaar ervan dat ze belangrijke stappen in de procedure hadden vergeten of de data hadden gecorrumpeerd. Pas nadat de uitkomsten keer op keer waren gecheckt, is men in de auto’s gaan zoeken naar een mogelijke verklaring en men ging ervan uit dat er op de een of andere manier een softwarestrategie in actie zou moeten komen. Men vond een zeer geavanceerde software, zowel qua design als qua toepassing. Daarom ging nam men aan dat zelfs de meest technische bestuurders zoiets niet zelf hadden kunnen activeren.
 

Adem inhouden

Met deze informatie startten in mei 2014 de CARB en het de EPA een onderzoek naar Volkswagen, wat resulteerde in verwoede pogingen van VW om de resultaten van de Universiteit te ontkrachten. In december 2014 zei Volkswagen dat het in de VS bijna een half miljoen diesels had teruggeroepen voor een aanpassing van de software. Maar terwijl VW kennelijk de adem inhield, vervolgde CARB de tests en vond nog met regelmaat auto’s waarvan de uitstoot de NOx-limiet overschreed. CARB heeft zijn bevindingen al op 8 juli 2015 bekendgemaakt aan Volkswagen en aan de Amerikaanse Environment Protection Agency (EPA).

Met de billen bloot

Pas toen VW merkte dat de certificering van een aantal 2016-modellen gedeeltelijk afhankelijk was van de volledige beantwoording van vragen over de werkelijke uitstoot van de oudere auto’s begon men serieus te reageren. Weken na de ontvangst van onbevredigende antwoorden lieten de betrokken regelgevers weten dat een aantal van VW’s dieselmodellen niet voor 2016 zouden worden gecertificeerd. Toen bleek dat nieuwe dieselvarianten, die van de dinsdag onthulde (Amerikaanse) Passat van het model 2016, niet op de markt zouden kunnen komen, moest Volkswagen met de billen bloot. De afzet van Volkswagen in de VS bestaat voor ongeveer 25 procent uit dieselversies.

Hoe het werkt

Volkswagen had al sinds 2009 een ingewikkelde code in de software toegepast, waarmee de bewegingen van wielen, stuur, gaspedaal en beweging van de auto werden herkend. Als de combinatie van bewegingen (of juist het ontbreken ervan) de suggestie wekten dat de auto werd getest in een laboratorium, werd onmiddellijk de controle-unit ingeschakeld die de vervuiling meet en het motormanagement aanpast zodat de uitstoot zeer laag wordt. In het gewone gebruik werden de controles standaard automatisch uitgeschakeld. De vraag rijst natuurlijk wie de software nu eigenlijk heeft ontwikkeld, Volkswagen zelf of een van de toeleveranciers. De betrokken instanties zullen niet rusten voor ze er zeker van zijn dat alle fabrikanten zich aan de regels houden. (HHem)