VW deelde twee weken geleden opeens mee dat Grieger is opgestapt als aan de onderneming verbonden historisch onderzoeker. Hij schreef in 1996 samen met een collega een proefschrift ‘’De Volkswagenfabriek en haar arbeiders tijdens het Derde Rijk’ dat als toonzetter voor de bedrijfsgeschiedenis in Duitsland werd en wordt beschouwd. Hij stelde daarin onder meer dat in de toen nieuwe fabriek in Wolfsburg, waar militair tuig werd gefabriceerd, veel arbeiders aan het werk werden gezet die afkomstig waren uit concentratiekampen, waaronder Auschwitz. Kort na het verschijnen van het boek werd Grieger door VW zelf binnengehaald om een eigen afdeling bedrijfshistorie op te zetten.
Grieger was vooral bezig met verder diepgravend onderzoek naar het verleden van het autoconcern tijdens de Nazitijd. Maar juist een soortgelijk onderzoek bij dochtermerk Audi lijkt hem de kop te hebben gekost. Grieger schreef bijna een jaar geleden in een academisch tijdschrift een kritische recensie over een 518-pagina dik rapport over de werkpraktijken van Audi tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat viel oorspronkelijk nauwelijks op totdat het gerenommeerde economische blad Wirtschaftswochte er eind augustus melding van maken. Nog geen twee maanden later blijkt de geschiedkundige plotseling vertrokken. ‘’De arbeidsovereenkomst is met wederzijds goedvinden beëindigd,” is alles wat VW daarover kwijt wil.
Het vertrek heeft in Duitsland maar ook internationaal tot veel vragen geleid. Waarom heeft VW juist nu het midden in één van de zwaarste schandalen van haar geschiedenis is verwikkeld een zo gevoelig liggende medewerker de laan uit gestuurd? Duitse historici en andere wetenschappers zijn zo woedend over de behandeling van hun collega dat ze een open brief hebben opgesteld die door liefst 75 vooraanstaande collega’s is ondertekend: ‘’De kleine discussie in een academisch blad leidde er toe dat Grieger kort werd gehouden en in zijn wetenschappelijke vrijheid werd beperkt met als uiteindelijk gevolg dat de prominente historicus zijn ontslag indiende.” In de brief wordt VW beschuldigd van een ‘wraakzuchtige straf’ tegen Grieger.
Wirtschaftswoche zelf is nog kritischer en brengt het vertrek in direct verband met dieselgate: ‘’Het vertrek van bedrijfshistoricus dr Manfred Grieger past in het enorme geloofwaardigheidsprobleem waarmee het VW-concern sinds het dieselschandaal kampt. De top van de onderneming heeft jarenlang het systematisch misleiden van het publiek, de klanten en de eigen werknemers als interne en externe communicatie beschouwd. Nu uitgerekend iemand ontslaan die juist voor opheldering had moeten zorgen toont duidelijk aan hoe ver de communicatie op de directieverdieping van het VW-concern van de rechte weg is geraakt.”
Volkswagen heeft vorige week geprobeerd wat tegenwicht te bieden met de verklaring dat het de eigen geschiedenis open en eerlijk blijft onderzoeken. In ieder geval zal er een opvolger voor Grieger worden gezocht. Daarnaast heeft VW een gerenommeerde geschiedkundige, prof. Dr. Christopher Kopper, opdracht gegeven onderzoek te doen naar een andere donkere pagina uit haar verleden: de rol van de Braziliaanse VW-fabriek tijdens de militaire junta in dat land. ‘’Wij willen die rol verduidelijken met de vereiste samenhang en volharding waarmee we waarmee we de vragen rond het Nationaal Socialistische verleden en gedwongen arbeid hebben verduidelijkt. We willen licht werpen op de duistere jaren van het militaire dictatorschap en het gedrag uitleggen van degenen die destijds in Brazilië en mogelijk in Duitsland verantwoordelijk waren," zegt Dr. Christine Hohmann-Dennhardt die net een paar maanden geleden is benoemd als directeur juridische zaken én integriteit.
(Ruud Peys)
